Vandaag het laatste deel van het drieluik ‘de wetenschap achter voedingsadvies’. Eerder hebben we het al gehad over de redenen waarom je zoveel tegenstrijdigheden in de media leest wat voeding betreft. Vervolgens heb ik wat toegelicht over wat voedingsonderzoek zo lastig maakt en ook lastig te interpreteren door, onder andere, de verschillen in soorten onderzoek. Vandaag wil ik je toelichten waarop de voedingsadviezen in Nederland worden gebaseerd én waar je zelf gemakkelijk op kunt letten wanneer je een nieuw bericht over voeding leest. Zo hopen we jou als (toekomstig) lid van dé sportschool van het Westland kritisch te kunnen houden in de wirwar aan voedingsberichten in de media.

Waarop worden de adviezen in Nederland gebaseerd?

In Nederland wordt de actuele stand van zaken rondom voeding en chronische ziekten door de Gezondheidsraad in de gaten gehouden. De Gezondheidsraad is het onafhankelijk wetenschappelijk adviesorgaan voor de regering en het parlement (1). In 2015 heeft zij voor het laatst een advies uitgebracht omtrent de meest recente stand van zaken tussen voeding en chronische ziekten. Dit zijn de Richtlijnen goede voeding (2).

Wat de Gezondheidsraad daarnaast ook opstelt, zijn de voedingsnormen. Dit zijn aanbevelingen voor de hoeveelheid voedingsstoffen die gezonde mensen nodig hebben. Hierbij kun je denken aan adviezen voor de hoeveelheid energie, eiwitten, vetten of koolhydraten (3). Maar uiteraard ook voor vitamines en mineralen (4). Deze worden natuurlijk ook eens in de zoveel tijd herzien. Zo wordt bijvoorbeeld begin dit jaar een herziening van de eiwitnormen verwacht (5).

Echter, deze documenten zijn voor de meeste mensen niet duidelijk, of gemakkelijk in gebruik. Daarom vertaald het Voedingscentrum de Richtlijnen goede voeding en de Voedingsnormen naar de praktische adviezen uit de Schijf van Vijf (6,7). Dit doet zij samen met het RIVM, expert-commissies, gedragswetenschappers en diëtisten. Op deze manier sluiten de adviezen in Nederland aan bij de wereldwijde, wetenschappelijke consensus. Dit houdt in dat wereldwijd het merendeel van de onderzoekers het hiermee eens is.

Soms zie je in de media echter berichten verschijnen van een nieuw onderzoek wat iets heel anders adviseert dan bijvoorbeeld de adviezen die in Nederland gelden. Kloppen onze adviezen in Nederland dan nog wel als die gebaseerd zijn op documenten uit de periode 2001 tot nu? (2-7) Kortweg, ja in veruit de meeste gevallen kloppen de adviezen dan nog steeds. Voordat een advies veranderd, moeten er eerst meerdere onderzoeken aantonen dat een van de adviezen niet meer klopt en herzien zou moeten worden. Als er inderdaad blijkt dat er reden is om een advies te herzien, dan wordt dat weer door de Gezondheidsraad gedaan en wordt dit weer door het Voedingscentrum en het RIVM vertaald naar de Schijf van Vijf (8). Onderzoeksresultaten die echt haaks op de geldende adviezen staan komen ook niet veel voor. Vaak zijn dit dan ook resultaten van onderzoeken binnen een te kleine groep mensen of bijvoorbeeld uit reageerbuisonderzoek. Wanneer je de voedingsadviezen rond de wereld met elkaar vergelijkt, zul je ook zien dat deze grotendeels met elkaar overeen komen.

De Schijf van Vijf levert op deze manier voor iedere bevolkingsgroep een passend advies waarmee je voldoende van alle voedingsstoffen binnenkrijgt en tegelijkertijd het risico op bepaalde ziekten zo klein mogelijk houdt. Wil je weten welk advies er voor jou geldt? Vul dan eens deze tool in.

In het kort komt de Schijf van Vijf op het volgende neer (9):

  • – Veel groente en fruit.
  • – Vooral volkoren, zoals volkorenbrood, volkoren pasta en couscous en zilvervliesrijst.
  • – Minder vlees en meer plantaardig. Varieer met vis, peulvruchten, noten, eieren en vegetarische producten.
  • – Genoeg magere en halfvolle zuivel, zoals melk, yoghurt en kaas.
  • – Een handje ongezouten noten.
  • – Zachte of vloeibare smeer- en bereidingsvetten, zoals olie, halvarine en vloeibaar bak- en braadvet.
  • – Voldoende vocht, zoals kraanwater, thee en koffie.

 

Waar kun je zelf op letten wanneer je iets leest?

Nu heb je wat inzicht in het werk wat er aan de adviezen in Nederland vooraf gaat. En, dat is heel erg veel werk. Zelf hoef je uiteraard niet ieder onderzoek grondig te analyseren. Er zijn namelijk wat simpele zaken die je altijd in je achterhoofd kunt houden wanneer je iets ziet in het nieuws, op Facebook, op Instagram of waar dan ook:

  • – Als iets te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het dat ook.
  • – Een complete voedingsgroep uitsluiten is niet nodig.
  • – Supplementen heb je hoogstwaarschijnlijk niet nodig, ook niet wanneer je veel fitnest.
  • – Wanneer iets beloofd dat je kilo’s af kunt vallen, zonder daar moeite voor te hoeven doen, dan wordt je genept.
  • – Shakes zijn geen vervanger van gezond eten.
  • – ‘Detoxen‘ is nergens voor nodig, daar heb je je lever voor.
  • – Een onderzoek met een kleine groep mensen zegt bijna niets.
  • – Check de bron! Website van overheidsinstanties en officiële gezondheidsinstanties geven vaak goede informatie. Websites van commerciële partijen geven vaker partijdige informatie.

 

Wanneer de sportschool weer open mag, dan kun je natuurlijk altijd je vragen bij ons kwijt. Geen lid? Dan ben je uiteraard van harte welkom voor een gratis proefles! In de tussentijd kunnen wij voor jou een voedingsschema opstellen via GymVIP.

 

Auteur:
ir. Pascal de Brabander, diëtist

Bronnen:
(afbeelding) Bell R. Voeding voor jouw doelstelling deel 8: dieet kwaliteit [Internet]. Bell Coaching 2017 [Geraadpleegd 22 januari 2021] beschikbaar via https://bell-coaching.com/voeding/voeding-voor-jouw-doelstelling-deel-8-dieet-kwaliteit/
(1) Gezondheidsraad. Gezondheidsraad startpagina [Internet]. Gezondheidsraad 2021 [Geraadpleegd 1 februari 2021] beschikbaar via https://www.gezondheidsraad.nl/
(2) Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding 2015 [Internet]. Gezondheidsraad 2015 [Geraadpleegd 1 februari 2021] beschikbaar via https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2015/11/04/richtlijnen-goede-voeding-2015
(3) Gezondheidsraad. Voedingsnormen: energie, eiwitten, vetten en verteerbare koolhydraten [Internet]. Gezondheidsraad 2001 [Geraadpleegd 1 februari 2021] beschikbaar via https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2001/07/18/voedingsnormen-energie-eiwitten-vetten-en-verteerbare-koolhydraten
(4) Gezondheidsraad. Voedingsnormen voor vitamines en mineralen voor volwassenen [Internet]. Gezondheidsraad 2018 [Geraadpleegd 1 februari 2021] beschikbaar via https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2018/09/18/gezondheidsraad-herziet-voedingsnormen-voor-volwassenen
(5) Gezondheidsraad. Aankomende adviezen [Internet]. Gezondheidsraad 2021 [Geraadpleegd 1 februari 2021] beschikbaar via https://www.gezondheidsraad.nl/aankomende-adviezen
(6) Voedingscentrum. De Schijf van vijf; Factsheet [Internet]. Voedingscentrum 2016 [Geraadpleegd 1 februari 2021] beschikbaar via https://issuu.com/voedingscentrum/docs/factsheet_schijf_van_vijf/1?ff&e=1222161/37044101
(7) Brink E, Van Rossum C, Postma-Smeets A, Stafleu A, Wolvers D, Van Dooren C, et al. (2019). Development of healthy and sustainable food-based dietary guidelines for the Netherlands. Public Health Nutr. 2019;22(13):2419-35. DOI:10.1017/S1368980019001435
(8) Voedingscentrum. Zijn de adviezen van het Voedingscentrum wel betrouwbaar? Wie moet ik geloven? [Internet]. Voedingscentrum 2021 [Geraadpleegd 1 februari 2021] beschikbaar via https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/vragen-aan-het-voedingscentrum/zijn-jullie-adviezen-wel-betrouwbaar-wie-moet-ik-geloven.aspx
(9) Voedingscentrum. Wat staat er in de Schijf van Vijf? [Internet]. Voedingscentrum 2021 [Geraadpleegd 1 februari 2021] beschikbaar via https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf/wat-staat-er-in-de-vakken-van-de-schijf-van-vijf.aspx